صنعت طراحی و تهیه پوشاک در پاسخ به نیاز به تن‌پوش و لباس یعنی یکی از نیازهای اولیه و اساسی آدمی پدید آمده است. یکی از مهم‌ترین نکات برای طراحی و تولید پوشاک جنس و نوع پارچه مصرفی در آنها است که باید افزون بر جذابیت و زیبایی، بیشترین سازگاری را با پوست بدن داشته باشد. کیفیت پارچه‌ها را الیاف به‌کاررفته در ساختار آنها از جمله الیاف طبیعی تعیین می‌کند. همچنین فناوری کاربردی در بافت الیاف پارچه نیز تاثیر مستقیمی بر این مهم دارد. الیاف طبیعی به سبب حساسیت بالای الیاف در روند استفاده و مصرف زودتر دچار استهلاک و فرسایش می‌شوند. از اینرو استفاده از الیافی متفاوت با فناوری تولید ویژه، تنوع بیشتری در پارچه‌ها ایجاد کرده است. یکی از این پارچه‌ها که به موجب ویژگی‌هایش طرف‌داران بسیاری دارد، پارچه تنسل است که در صنعت پوشاک کاربرد گستردهای یافته است. در ادامه مطلب، درباره پارچه تنسل و ویژگی‌ها آن می‌خوانیم.
پارچه تنسل چیست؟
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های پارچه‌های مصرفی برای تولید پوشاک، ساختار طبیعی آنها است که بیشترین میزان سازگاری با پوست بدن انسان را دارند. منشأ گیاهی و آلی الیاف این پارچه‌ها همچون پنبه، کتان، آنها را برای این منطور کاملا مناسب ساخته است؛ اما این پارچه‌ها اشکالاتی نیز دارند از جمله تغییر ساختار پس از چندین بار شست‌وشو، محدودیتهایی در رنگ‌پذیری و تغییرات در اندازه پارچه. بنابراین، در طراحی ساختار الیاف دیگری همچون الیاف مصنوعی یا فراوری‌شده را در نظر می‌گیرند. پارچه تنسل یکی از پارچه‌هایی است که با وجود ساختار طبیعی در الیاف، کاربرد فناوری نانو در ساخت تا حدود زیادی این اشکال را برطرف ساخته است. تنسل نوعی فیبر سلولزی ساخته‌شده با فناوری نانو است که نسبت به الیاف پنبه مقاومت بهتری در برابر رطوبت دارد. تنسل نام فراگیر پارچه لیوسل و مدال است که الیاف آن از فراوری چوب درخت اکالیپتوس به دست می‌آید. این پارچه که در وزن‌های مختلف از جمله 225 و 260 گرم بافته شده، در اصطلاح متداول میان مردم با نام لی کاغذی نیز شناخته میشود. آغاز فراوری لیوسل به آغاز دهه هفتاد قرن بیستم در ایالت کارولینای شمالی امریکا باز می‌گردد. تولید و پخش پارچه تنسل نیز در دهه هشتاد میلادی شروع شد و به‌تدریج طی دهه‌های بعدی، رواج بیشتری یافت. سلولز موجود در ساختار الیاف پارچه تنسل، به ساختار الیاف پنبه بسیار شباهت دارد. همچنین الیاف پارچه تنسل قابلیت ترکیب با پارچه‌های طبیعی همچون پنبه و کتان و پلی‌استر و تبدیل به پارچه‌های دیگر مانند جین یا جین سبک دارد. پارچه تنسل همچنین شبیه ابریشم مصنوعی است و آن را جزو پارچه‌های سلولزی احیاشده نیز دسته‌بندی می‌کنند. نرمی و لطافت این پارچه کارایی آن را بسیار بالا برده است؛ چنان‌که امروزه، انواع پارچه تنسل کاربردی گسترده در تولید پوشاک، زنانه، مردانه، بچگانه، جوراب، ملافه و پرده یافته است.
ویژگی‌های پارچه تنسل
الیاف پارچه تنسل خواص بسیاری دارند، از جمله نرمی، درخشندگی، جذب رطوبت و رنگ‌پذیری مطلوب؛ همچنین این پارچه مقاومت خوبی در حالت مرطوب (بیشتر از مقاومت پنبه) و نیز در شرایط خشک دارد. از‌این‌رو، قادر به تحمل اجرای بسیاری از عملیات مکانیکی و شیمیایی است. بر خلاف سایر الیاف صناعی، مواد شیمیایی مضر یا خطرناکی در تولید آن به کار نرفته است و اغلب این مواد کاربردی نیز قابلیت بازیافت و مصرف دوباره دارند.
نحوه تولید پارچه تنسل
تولید پارچه تنسل تا حدودی مشابه تولید ابریشم مصنوعی است؛ به این ترتیب که سلولز مستخرج از خمیر چوب را در نوعی حلال آلی ترکیب می‌کنند تا محلول لیف سلولزی به دست آید. سپس، ماده حاصله را در قالب‌هایی تحت فشار قرار می‌دهند تا به منسوجی با ضخامت موردنظر پارچه دست یابند.
پارچه تنسل مناسب چه لباسی است؟
مزایای پارچه تنسل
- نرمی و لطافت: شاید مهم‌ترین ویژگی الیاف تنسل سطح صاف و نرم آن است که لطافت خاصی به پارچه می‌دهد و آن را با پوست‌های حساس کاملا سازگار می‌کند. این کیفیت پارچه تنسل با شست‌وشو و فرسایش همچنان دوام می‌یابد و پارچه پس از مصرف و چندین بار شست‌وشو نیز ساختار خود را حفظ می‌کند. این ویژگی پارچه تنسل را می‌توان با پارچه پنبه‌ای مقایسه کرد که پس از شست‌وشو و فرسایش شکل و ساخت خود را از دست می‌دهند. ویژگی نرمی و لطافت پارچه تنسل را به‌ویژه برای مصرف کالای خواب گزینه مناسبی ساخته است.
- رطوبتپذیری: استفاده از فناوری نانو در صنعت نساجی بهبود عملکرد پارچه را بهبود می‌دهد و موجب عملکردهایی متفاوت در پارچه میشود. یکی از این ویژگی‌های منتج از کاربرد فناوری نانو ویژگی انتقال رطوبت بالا در پارچه است؛ به‌ویژه در پارچه تنسل که قابلیت رطوبتپذیری و انتقال رطوبت بالایی دارد. همین خاصیت پارچه تنسل را برای مناطقی با آب و هوای گرم و خشک یا شرایطی که میزان تعرق بدن بالاست، مناسب می‌سازد. در شرایط و اقلیم خشک، پارچه تنسل همچنین رطوبت هوا را نیز به‌خوبی منتقل می‌کند و مانع از تجمع باکتری بر پوست میشود؛ به‌عبارتی، تنسل را می‌توان پارچه‌ای تنفس‌پذیر و ضدباکتری به شمار آورد. همچنین، این پارچه گزینه مناسبی برای انواع ملافه و روتختی نیز محسوب میشود. جذب رطوبت پارچه تنسل نسبت به پارچه پنبه در شرایط مشابه حدود پنجاه درصد بیشتر است.
- رنگ‌پذیری و رنگرزی مطلوب: نخ به‌کاررفته در پارچه تنسل قابلیت رنگرزی بالایی دارد؛ به‌گونه‌ای که در شرایط مشابه، نسبت به الیاف پنبه و دیگر الیاف طبیعی جذب رنگ بهتری دارد. این الیاف نیازی به مرحله سفید کردن ندارند و میزان مصرف آب و مواد شیمیایی حین رنگرزی آنها کمتر است.
- قابلیت تفکیک و تجزیه‌پذیری: امروزه یکی از ویژگی‌های مهم محصولات صناعی قابلیت تفکیک و تجزیه‌پذیری آنها است که ارزشی زیست‌محیطی محسوب میشود. الیاف و ساختار پارچه تنسل و الیاف سلولزی به‌کاررفته در آن نیز قابل‌تفکیک و تجزیه‌پذیر بوده که از نظر ارزش‌های حفظ محیط زیست جالب توجه است.
- استحکام: در کنار نرمی و لطافت، دیگر ویژگی مهم پارچه تنسل را می‌توان استحکام ساختار آن دانست. همین قابلیت این پارچه را گزینه مناسبی برای تهیه و دوخت پرده ساخته است.
- مقاومت در برابر چروکیدگی: دیگر ویژگی مهم پارچه تنسل مقاومت آن در برابر چروکیدگی است که برای تهیه انواع لباس، جوراب، پرده و ملافه بسیار مناسب محسوب میشود.
- دوام و طول عمر مطلوب: پارچه تنسل در برابر فرسایش و مصرف و تکرر شست‌وشو مقاومت مناسبی دارد و ساختار ظاهری خود را از دست نمی‌دهد. بنا بر نتایج آزمایش‌ها، پارچه تنسل تا 25 بار شست‌وشو همچنان کیفیت ظاهر، درخشندگی و لطافت خود را حفظ می‌کند.
معایب پارچه تنسل
اما با وجود همه ویژگی‌های یادشده، پارچه تنسل اشکالی نیز دارد، از جمله:
- کاهش اندازه: پس از نخستین شست‌وشو، اندازه این پارچه حدود سه درصد کوچک‌تر میشود و به همان شکل باقی می‌ماند. تغییری که در اصطلاح آبرَفت نامیده میشود.
- قیمت زیاد: دیگر نکته گفتنی درباره پارچه تنسل قیمت بالای آن است که به سبب ویژگی‌های یادشده و کیفیت خاص آن، نسبت به سایر پارچه‌های طبیعی و سازگار با محیط زیست، قیمت بیشتری دارد.
نحوه نگهداری پارچه تنسل
بهترین شیوه نگهداری و شست‌وشوی تنسل شست‌وشوی دستی با آب سرد است. از نظر بسیاری از تولیدکنندگان، شست‌وشوی ماشینی در حالت شست‌وشوی ملایم نیز آسیبی به دوام پارچه نخواهد زد؛ اما برای خشک کردن بهتر است پارچه تنسل را از بند رخت آویخت و خشک کردن با ماشین خشک‌کن چندان توصیه نمی‌شود. برای اتو کردن نیز باید از درجه گرم اتو استفاده کرد زیرا اتو با درجه داغ، پارچه را می‌سوزاند.
سخن پایانی
چنان‌که یاد شد، پارچه تنسل یکی از پارچه‌های پرکاربرد در صنایع پوشاک (زنانه، مردانه و بچگانه) و نیز تولید کالای خواب است. ساختار طبیعی و فناوری نانو به‌کاررفته در آن سبب شکل‌گیری ویژگی‌های بسیاری در این پارچه شده است از جمله نرمی و لطافت، درخشندگی، دوام، رنگ‌پذیری، رطوبتپذیری و انتقال رطوبت، ضدباکتری بودن و سازگاری با پوست و قابلیت تفکیک و تجزیه‌پذیری. با وجود قیمت بالاتر، پارچه تنسل یکی از محبوب‌ترین پارچه‌ها در صنعت پوشاک و تولید کالای خواب به شمار میرود.